Santa Comba de Bande

CRONOLOXÍA: século VII
AUTOR: descoñecido
LUGAR: Bande (Ourense)











interior

No centro disponse unha bóveda de arestas sobre un ciborrio sostido por catro arcos de ferradura co dovelaxe embebido nos muros. Deste corpo central parten os catro tramos das naves das que a oriental ábrese por un arco de ferradura sobre columnas pareadas á capela maior.

A cabeceira da capela é cadrada, na parte dos pes hai unha porta bastante ancha ampliación da primitiva, ante esta porta hai un pórtico posterior no tempo pero con sillería similar ao resto da fábrica.

A disposición das bóvedas resulta elemental, con catro cañóns perpendiculares ao ciborrio, que dan firmeza aos catro arcos principais. A lixereza das bóvedas, de ladrillo, fixo innecesario un abovedamento complementario nas habitacións dos ángulos, que deberon ter techumbres de madeira. Na capela maior hai bóveda de canón, de pouca altura, sobre a que existía unha cámara accesible desde a igrexa por unha ventá situada sobre o arco toral.



planta

A planta complétase con catro habitacións, unha a cada lado do ciborrio, e outras dúas aos lados do pórtico.

Santa María do Naranco

NOME: Santa María do Naranco
ARQUITECTO: descoñecido
CRONOLOXÍA: construída como palacio; consagrada como igrexa en 848
LOCALIZACIÓN: Oviedo

ESTILO: Arte prerrománica

exterior

Rematado por unha cuberta a dúas augas, o edificio está organizado en tres niveis, dos cales o terceiro é ficticio, pois no interior responde a un segundo andar prolongado para conseguir así máis altura.

As fachadas norte e sur, teñen un carácter macizo porque os contrafortes estriados potencian a súa verticalidade, rompendo tamén coa monotonía do muro suxerindo un xogo de luces e sombras.

No norte atopamos o único acceso á segunda planta ou planta nobre e unha escaleira exterior que culmina nun pórtico; no sur, quedan os restos dun balcón.

As fachadas leste e oeste teñen vans e no ficticio terceiro andar unha fiestra trífora que se corresponden cos vans do segundo andar ou planta nobre.

planta e interior

A planta é un rectángulo dividido nunha sala central e dous recintos adxacentes. A planta baixa debía de ser da servidume e nas laterais había baños e un oratorio. A planta nobre, posible lugar de reunión e festas, está iluminada cos miradoiros laterais. Toda esta planta posúe unha gran bóveda de canón, lixeiramente peraltada e reforzada con arcos faixóns. O muro no interior refórzase mediante unha arquería cega de columnas e no exterior por contarfortes.

                        

   

contido

O reino de Asturias, derradeiro refuxio da cristiandade fronte aos musulmáns, era o herdeiro da tradición visigoda.

O rei impulsou unha arte programada e financiada pola coroa para a súa gloria. O mesmo rei Ramiro I transformou o edificio nunha igrexa no ano 848.

Santa Sofía de Constantinopla

NOME: Basílica de Santa Sofía de Constantinopla
ARQUITECTOS: Artemio de Tralles e Isidoro de Mileto
CRONOLOXÍA: 532-537
LOCALIZACIÓN: Constantinopla
ESTILO: Bizantino
MATERIAIS: ladrillo e mármore; no interior, recuberto de mosaicos




exterior

O que máis destaca é a gran cúpula asentada sobre un tambor de fiestras, e o muro, cheo de aperturas e secundado por grandes contrafortes. Estes danlle un aspecto macizo pero á súa vez fan un servizo imprescindible para vencer as tensións que exerce a cúpula.

planta e interior

A cúpula, de grandes dimensións, condicionou a estructura da basílica.

A planta é un rectángulo cun centro que está formado por 4 piares que delimitan un cadrado. Estes piares soportan gran parte do peso da cúpula, apoiada sobre 4 grandes arcos de medio punto que axudados por un sistema de pechinas, definen o círculo que forman.

Para absorver a presión da cúpula existen dúas medias cúpulas sostidas por piares dispostos octogonalmente. Estes se contrarrestan á súa vez a partir de exedras que se abren en arcadas.

Os catro piares refórzanse con catro contrapiares macizos nas naves laterais.

O empuxe da cúpula é conducido ao chan gracias ás innumerables bóvedas, os contrafortes exteriores contrarrestan as presións laterais. 40 fiestras que forman o tambor da cúpula irradian de tal xeito que debuxan un anel de luz sobre o cal flota a cúpula, símbolo da bóveda celeste.

 

 

 

 

1) Tribuna

2) Cúpula

3) Pendente (pechina)

4) Media cúpula

5) Exedra

Augusto de Prima Porta

TÍTULO: Augusto de Prima Porta
AUTOR: Descoñecido (Comitente: senado de Roma)
CRONOLOXÍA: 19 a. C.
ESTILO: Romano Imperial
LOCALIZACIÓN: Museos Vaticanos, Roma













tema

Representación do emperador Augusto mentres arenga ao seu exército.



composición

O retrato de Augusto, aínda que o ensalza, representa claramente á persoa do emperador. Calquera romano o recoñecería pola súa presenza en moedas e representacións.

Está vestido cunha túnica sobre a cal exhibe unha coraza musculada con relevos e un paludamentum que rodea a súa cadeira e que sostén co brazo esquerdo. Ten o brazo dereito erguido en sinal de autoridade e arengando ao exército. Na man esquerda sostén o bastón consular.

Esta obra estaba pensada para estar colocada contra a parede, polo que todo se concentra no plano frontal. Os lados están pouco coidados e o dorso nin sequera está rematado.

Os pés están descalzos e obedecen á representación tradicional do mundo clásico dos deuses deificados. O golfiño de Venus con cupido resolve o problema de sustentación.

contido

Aparece representado como xefe do exército no momento do allocutio, a arenga ao exército. Na man dereita lucía unha coroa de victoria que lles amosaba ás tropas. A coraza con relevos, está representada a guerra entre partos e romanos, e formaban parte do programa rexenerador do Imperio. Pódese considerar como unha xustificación do seu expansionismo militar. Expresa un dos hitos superados, as guerras párticas, no cariño imperial que conducía á Paz Augusta. Según Pedro García Martín, esta propaganda oficial estaba destinada a soterrar á vella República e a educar ás novas elites no culto ao emperador.

O emperador Octavio fíxose retratar en todas as modalidades escultóricas: ecuestre, apoteósica, sacerdotal, togada, heroica e triunfal. O novedoso nesta estatua de xeneral victorioso é que volve a sua mirada ao canon grego do século V a.C. A armonía do rostro, as proporcións anatómicas do atleta, o drapeado do manto e o bastón consular son os símbolos do poder imperial. Pero están xa inspirados no Doríforo de Policleto, ou o que é o mesmo, sustitúen o realismo republicano polo idealismo helenizante.

O programa iconográfico da coraza reflexa a cosmovisión augusta. Na parte superior, o Ceo extiende o sea manto sobre o firmamento, nun de cuios bordes asoma a estrella da mañana. O xerro da Aurora verte o rocío matutino. O astro rei, o deus sol que é ponte de vida pola súa calidez, fui renacer cada día ao mundo e ás sas criaturas. Na parte inferior, flanqueados por Apolo e Diana -os deuses favoritos de Augusto-, a Nai Terra nutre a dous nenos e a súa cornucopia derrama a abundancia.

A victoria sobre os partos, valorouse como o paso decisivo hacia o estado universal de Augusto.

O cliente que encargou a estatuta, a súa esposa Livia, ou un grupo de senadores, instruiu ao escultor para que remarcase a orixe divina do primeiro emperador romano. Non leva calzado senon a desnudez dos heroes olímpicos. A figura de Eros a lombos dun delfín alude á ascendencia de Venus.

Teatro de Mérida

NOME: Teatro de Mérida

ARQUITECTO: descoñecido (Comitente: cónsul Marco Agripa) A escena foi reconstruída no século II d. C. por Traxano e Adriano

CRONOLOXÍA: 18 a. C.

LOCALIZACIÓN: Emérita Augusta

ESTILO: romano imperial

planta

Componse de cávea semicircular, orchestra semicircular, un gran proscenio rectangular e unha escena monumental que cerra o hemiciclo.

Tal como establecía no seu tratado o arquitecto Vitrubio, a escena dálle paso a un gran conxunto posterior, a partir dunha galería con pórtico que permite ao público abrigarse en caso de chuvia.

interior

Diferénciase do arquetipo romano, porque a parte inferior da súa cávea está escavada nun outeiro seguindo a tradición grega. A cávea podía acoller ata a cinco mil persoas, está dividida en 6 sectores radiais por 7 escaleiras. Practicamente integradas na orchestra, estaban as bancadas de preferencia para altos cargos e personaxes de honra.

Ten unha intelixente e funcional organización interna de pasillos abovedados e escaleiras que conectan "os vomitorios" que aseguran a evacuación en minutos. A escena é unha estructura con pórtico de dou niveis, de orde corintia, cunha grande exedra cóncava central que acolle a porta principal e dúas máis laterais.

Acueducto de Segovia

TIPOLOXÍA: Acueducto: obra pública.
CRONOLOXÍA: Século I d. C.
LOCALIZACIÓN: Segovia
ESTILO: Romano Imperial

O Acueducto de Segovia, unha das grandes obras de enxenería romana en Hispania, recolle a auga da serra de Guadarrama. Dende alí parten as dúas monumentais arquerías superpostas.

Edificado con grandes sillares de granito, salienta pola súa esvelteza e polas equilibradas proporcións: a arquería superior mantense sempre invariable na súa configuración; así e todo, os enormes piares de planta rectangular da arquería inferior varían o seu tamaño a tenor das irregularidades do terreo.

Arco de Tito

NOME: Arco de Tito
CRONOLOXÍA: 81 d. C.
LOCALIZACIÓN: Foro de Roma
ESTILO: Romano Imperial
MATERIAL: mármore

É o arco mái antigo de todos os que se conservan en Roma, fermoso exemplo de proporción, nobreza arquitectónica e ornamentación sobria. Único van franqueado por dous grandes piares, con bóveda de canón no interior. Unha liña de imposta separa o zócolo do corpo principal, no que destacan catro semicolumnas con chapiteis compostos, nos ángulos dos piares, simulando soster o entablamento.

Remata o arco un ático cunha inscripción co nome do emperador. Fermosa decoración escultórica, sobria no exterior e desbordante baixo a bóveda, con altorrelevos de gran formato presentando a entrada triunfal de Vespasiano e Tito, o ano 70 d. C. en Xerusalén mostrando os símbolos dos xudeus.

Coliseo. Anfiteatro Flavio

NOME: Coliseo ou Anfiteatro Flavio
ARQUITECTO: Descoñecido (comitente: Flavio)
CRONOLOXÍA: 72-80
LOCALIZACIÓN: Val do Coliseo, Roma
ESTILO: Romano Imperial







exterior

Un estilóbato é a base da fachada, famosa pola superposición das tres ordes gregas. Cada piso deséñase como unha sucesión de arcos de medio punto sostidos por columnas dóricas, xónicas e corintias que culminan nun entablamento.

O cuarto piso, construído por Domiciano, para ampliar a capacidade do edificio, presenta un ático macizo decorado por lesenas corintias que enmarcan fiestras cadradas. Todavía existen algunhas das ménsulas de apoio que sostiñan os mastros onde se fixaba o toldo para o sol e a chuvia.

Todo o exterior estaba recuberto de estuco, o interior era un luxo.

planta e interior

80 arcos de medio punto do primeiro piso son os accesos ao recinto interior e á súa gradaría. O sistema de gradas non aproveita o desnivel do terreo, érguese sobre unha multitude de bóvedas superpostas sustentadas por piastras radiais.

O corazón do edificio, está conformado por kilómetros de pasillos e galerías, coroados por bóvedas de canón e de aresta, e estructurados en pisos comunicados por escaleiras. Tiña unha capacidade para 50000 espectadores e a súa evacuación era factible en tan só 3 min.

A gradaría rodea a area, espacio circular central onde se levaban a cabo as celebracións. Domiciano mandou construir un subsolo deseñado para axilizar o espectáculo.

O Panteón

NOME: Panteón
ARQUITECTO: Descoñecido (comitente o emperador Adriano)
CRONOLOXÍA: 118-125
LOCALIZACIÓN: Campo de Marte, Roma
ESTILO: Romano Imperial








exterior

Destaca o pórtico octástilo, formado por oito columnas monolíticas de granito, con basas de mármore branco que soportan un entablamento coa inscripción do antigo templo de Agripa.

Un corpo de transición conduce ao tambor, que estaba recuberto de mármore e estuco, que aparece como un cilindro sen ornamentos que combina o formigón cos ladrillos. As súas liñas de imposta delimitan tres andares superpostos de arcos de ladrillo, arcos de descarga, contrafortes integrados no muro que distribuen a presión da cúpula e a concentran en oito piares repartidos pola planta circular.

planta

O pórtico queda dividido polas columnas en tres naves, a central da acceso á cella. Esta é de planta circular, presidida por oito piares, receptores da presión da cúpula.

 

interior

Trátase dunha fachada ficticia, construída a partir de mármores, materiais nobres, columnas, cornixas, pilastras...que non sosteñen nada. Isto cumpre unha dobre función: oculta todo o sistema de carga e fai unha homenaxe á arquitectura grega. Por encima de todo isto elévase un ático con fiestras.

Sobre o ático a cúpula de 43'2 m. Estructurada de aneis e nervios que configuran os casetóns que lle dan grandiosidade. Coroa a cúpula un óculo ou fiestra circular de 9 m, que é o verdadeiro foco de luz e ventilación do recinto emulando o disco solar.

Apoxiomeno

AUTOR: Lisipo
CRONOLOXÍA: século IV a. C.
ESTILO: Grego clásico
MATERIAL: Bronce

O Apoxiomeno -o que quita o aceite de si mesmo-, representa a un atleta mozo, de pé e espido, que tras competir na palestra, quita do seu corpo o po coa strigilis (raedera). A escultura está lixeiramente inclinada e xira lixeiramente a cabeza para mirar ao lonxe. Ergue os brazos case á altura dos ombreiros e coa man esquerda despraza o strigilis pola parte anterior do brazo dereito. Os dou brazos están tensos, pero un dóbrase mentres o outro está estirado cara adiante. A figura está apoiada sobre a perna esquerda, pero a outra non está relaxada e situada cara atrás, senon que se despraza cara á dereita. O corpo aínda está sometido á lei da frontalidade, pero o brazo estendido invita a xirar en  torno a ela, dando múltiples visións.

A figura é froito da aplicación do novo canon de proporcións ideais proposto por Lisipo, a cabeza debía ser 1/8 do corpo.

Hermes de Olimpia

TÍTULO: Hermes con neno Dioniso
AUTOR: Praxíteles
CRONOLOXÍA: 340 a. C.
ESTILO: Grego clásico
MATERIAL: mármore
LOCALIZACIÓN: Templo de Hera en Olimpia







tema
Hermes sostén no brazo ao seu medioirmán Dioniso



composición

Calidade da modelaxe, flexibilidade das figuras e delicadeza das superficies; características todas elas da técnica do seu autor.

A curva praxiteliana, que foxe da liña vertical e estática e imprime lixeireza ás figuras, fai que Hermes se desprace do eixe vertical e forme un seductor S invertido que lle proporciona un sutil equilibrio entre movemento e repouso.

A elevación da cadeira fan que a escultura perda tensión e gañe sensualidade. A sinuosidade da figura destaca polo contraste da verticalidade de Dioniso e da túnica que amosa unha caída natural, moi real.

contido

Dioniso, divinidade do viño e fillo de Zeus e de Sémele, é sostido polo seu medioirmán Hermes, mensaxeiro dos deuses e fillo de Zeus e Maia, filla do titán Atlas.

Doríforo

TÍTULO: Doríforo
AUTOR: Policleto o Vello
CRONOLOXÍA: 440-430 a. C.
ESTILO: Grego clásico
















tema
O Doríforo é a imaxe idealizada dun mozo atleta que camiña coa lanza apoiada no ombro.

composición

Representación dun mozo espido, de pé, coa lanza no ombro esquerdo e en actitude de marcha.

A cabeza, ladeada cara á dereita, amosa un cabelo e un rostro sereno. O torso inscríbese nun gran rectángulo e tanto os pectorais, como as inguas, aparecen esaxeradas con liñas curvas, o cal non deixa de ser unha reminiscencia arcaica. As coxas, cilíndricas, acóplanse perfectamente ás inguas. Os brazos están despegados do corpo. A man dereita permanece aberta mentres o brazo esquerdo se dobra e cerra a man para coller a lanza.

O Doríforo camiña, apoia o pé dereito e disponse a mover o esquerdo. Equilibrio entre membros tensos e distendidos; este equilibrio compensado entre as partes da figura coñécese como contrapposto, contraposición entre unha parte tensa e outra relaxada, dándolle un equilibrio dinámico á figura.

contido

Esta obra é tamén coñecida como o Canon: Policleto considerou que a figura se achegaba ao sistema de proporcións ideais do corpo humano e a utilizou como exemplo no tratado que escribiu, o Canon.

As proporcións son as da altura da cabeza, que debía de ser sete veces maior que a do corpo.

"Polícleto de Sición, discípulo de Agélades, hizo el Diadúmeno, figura de un hombre joven, llena de suavidad (...) y el Dorífero, figura de niño, llena de vigor y denominada canon por los artistas que estudian sus formas como una especie de ley (...). También es autor de la estatua de un hombre que se está frotando, de un hombre desnudo que incita a jugar a los dados; de dos niños, asimismo desnudos, que juegan con los dados, a los que se les ha llamado Astrogalizontes, y están en el atrio del palacio del emperador Tito; la mayoría contemplan esta obra como la más perfecta que existe; de un Mercurio que estaba en Lisimaquia; de un Hércules Hegetera, que está en Roma, en actitud de tomar las armas; de la estatuta de Artenon, de sobrenombre Periphoteros. Pasa por haber perfeccionado el arte de cincelar en bajorrelieve, que Fidias había inventado. E él pertenece el haber imaginado la posibilidad de hacer sostener las estatuas sobre una sola pierna. Sin embargo, Varion dice que estas figuras son cuadradas y casi todas ellas hechas con el mismo patrón."

(Fuentes y Documentos para la Historia del Arte. vol.1. pág. 353).  

O Discóbolo

documentación xeral
TÍTULO: Discóbolo
AUTOR: Mirón
CRONOLOXÍA: 460-450 a. C.
ESTILO: Grego clásico








tema
Un atleta é captado no preciso instante no que vai a lanzar o disco

composición

Mirón imprimiulle gran dinamismo ao corpo do Discóbolo, elixindo o momento no que o atleta sitúa o disco cara atrás, paso previo e inmediato para lanzalo. O obxectivo do artista non era fiel á realidade; a postura responde máis á impresión de movemento que quería transmitir que á posición real que adoptaban os lanzadores de disco.

Grande esforzo do artista por distanciarse do hieratismo da época arcaica converténdose así no escultor do movemento.

Especial atención merece o estudio da tensión entre as diversas formas xeométricas que configuran o corpo. A composición está pensada a partir de triángulos e curvas: a cabeza, as cadeiras e os pés forman unha media circunferencia que se opón, en equilibrio precario, á outra media circunferencia que son os brazos estendidos. Tamén é apreciable unha liña en forma de zigzag que rompe con toda harmonía estática e que vai do disco ata a parte dereita das costas.

contido

A figura representa a un mozo na súa máxima plenitude física, o ideal atlético da época, a piques de lanzar o disco.

A escultura foi feita para crear a ilusión de movemento e non para amosar a técnica dos lanzadores da época.