Alex Katz

Red Smile, 1963



O MACUF de a Coruña exhibe hasta setembro unha selección de obras do pintor neoyorquino, predecesor do Pop Art e indiscutible retratista da vida cotidiana de América.

Nacido en Nova York en 1927, interesouse moi pronto pola arte comercial, matriculouse na Woodrow Wilson Vocational High School de Queens. Posteriormente, ingresou no 1946 na Cooper Union School of Art and Architecture, escola de arte mezcla entre Bauhaus e o espírito cubista. A obra de Alex Katz non resulta tan convencional como a menudo é calificada. A invención dos cut-outs -figuras recortadas e pintadas-, a aposta pola figuración de grandes formatos da abstracción neoyorquina e das vallas publicitarias e os retratos rodeados dun fondo neutro, supoñen as principais aportacións de Alex Katz ao panorama artístico norteamericano de finais dos anos cincoenta.  



Cut-Outs



Os Cut-Outs representan unha das primeiras aportacións de Alex Katz á vanguardia contemporánea. Figuras recortadas e pintadas ao óleo polas dúas caras, adheridas a unha armazón de madeira ou aluminio e a un delgado pedestal que os suxeita á base. Son imaxes convertidas en obxectos e ao mesmo tempo, pinturas polas dúas caras que deben ser rodeadas polo espectador ao igual que unha escultura.

 Con Chaqueta roja, 1982 entramos na etapa de grandes formatos iniciada a finais dos anos cincoenta. Alex Katz aumenta o tamaño dos seus motivos, influenciado polos medios de masas -vallas publicitarias, pantalla en cinemascope- e a actitude dos personaxes, os cales se asimilan a actores, actrices e modelos.

O retrato é o xénero predominante en Katz, aparte de Ada, a súa segunda muller, e o seu fillo Vincent, o pintor consagrou moitos retratos aos seus amigos. Obsérvase en todos eles o desinterese do pintor pola introspección psicolóxica, a incomunicación das personaxes é palpable, sobre todo cando fai retratos colectivos. Alex Katz gran admirador confeso do cine de Antonioni, Ingmar Bergman e a nouvel vague francesa de Resnais, Chabrol, Truffaut, Godard, fai os seus cadros como si se tratase de fotogramas de películas con grandes silencios. Por outra banda é innegable a influencia pictórica e realista de Edward Hopper, a incomunicación do individuo representado en escenas cotidianas e colectivas, un café ou unha festa privada. 



Maria in Black, 1995



Nu con pirámide

TÍTULO: Nu con pirámide
AUTOR: Roy Lichtenstein
CRONOLOXÍA: 1994
ESTILO: Pop Art
LOCALIZACIÓN: colección privada

"A los cómics les debo los elementos de mi estilo y no los temas". Esta declaración de Lichtenstein no ano 1967 mostra unha intención artística fundamental na súa obra.

Os contidos do cómic comercial son o resultado da súa función, xeralizar e trivializar as emocións, accións, persoas e cousas hasta o punto que respondan a un espírito popular.

Lichtenstein utiliza a linguaxe visual e a tipografía, a disposición do texto e a imaxe nos cómics e axúdano a obxectivar e desindividualizar emocións e actitudes. Parece unha pintura feita de forma mecánica, perfecta e anónima ao igual que os diseñadores gráficos. Mostra os temas ao igual que o faría un dibuxante de publicidad ou dos cómics. O autor extrae o modelo da serie de viñetas perdendo así o desenvolvemento lóxico e narrativo, adquirindo a escena un novo significado.

As pinturas de Cézanne, Léger, Monet, Mondrian ou Picasso lle serven de puntos de partida.

Marylin

TÍTULO: Marylin
AUTOR: Andy Warhol
CRONOLOXÍA: 1964
ESTILO: Pop Art
TÉCNICA: acrílico sobre lenzo

A galería de retratos que Andy Warhol fixo, constitúe unha mostra dos personaxes máis famosos e influíntes da súa época. Políticos como Mao ou o Che, estrelas de cine como Marylin Monroe ou Liz Taylor, artistas como Elvis Presley forman parte deste longo elenco. Ningún foi elexido ao azar, todos representan a beleza, o poder e o glamour e gracias a Warhol convértense en iconos. Para realizar estas obras utilizaba fotografías instantáneas, logo modificadas a través do retoque pictórico desenfocando os contornos e añadindo novos brillos e cores. O tema de Marylin aparece por primeira vez no 1954, nunha pintura de Willen de Kooning, despois do suicidio da actriz no 1962, Warhol lle dedicará algunhas das súas series máis famosas. O retrato fai fincapé nos elementos emblemáticos da súa condición de sex-symbol: beizos vermellos e sensuais e cabeleira longa e rubia oxixenada.

O Pop Art quixo achegar a arte a todo o mundo mediante marcas e xente famosa. O seu obxectivo último era romper fronteiras entre a arte e a vida e conseguir precisamente que estos obxectos entrasen nos museos de arte.

Andy Warhol traballaba no seu estudio The Factory (A fábrica), e producía o seu arte en serie, perdendo a calidade de ser única. 

Sopa Campbell's

TÍTULO: Bote de sopa Campbell
AUTOR: Andy Warhol
CRONOLOXÍA: 1965
ESTILO: Pop Art
TÉCNICA: Acrílico e tintura serigráfica
LOCALIZACIÓN: diferentes museos (National Gallery of Art, Washington, Leo Castelli Gallery, Nova York)

Andy Warhol reprodiciu en multitude de ocasións e sempre diferente os botes de sopa Campbell. En esta versión mantén a etiqueta da lata orixinal, de feito é unha reproducción en acrílico e tintura serigráfica da lata auténtica de sopa.

A lata está representada en perspectiva sobre un fondo neutro que fai resaltar o seu contorno. O artista elixe unha lata de sopa Campbell como motivo dunha obra de arte, exemplificando o pop art, relacionando a arte e a cultura popular, dándolle importancia á cotidianidade e ao banal e superfluo.

Andy Warhol con estas obras estaba protestando contra a arte institucionalizada, fóra do gran público, e venerada sen reflexión nin acercamento crítico. Os temas utilizados por Warhol son a fama, o glamour, a morte, a violencia, os desastres e o diñeiro. Utiliza un método rápido para a apropiación da imaxe, fácil de usar, con posibilidade de reproducción indefinida, convertendoa en auténtico icono da cultura contemporánea. Warhol confesou que serigrafiou a lata de sopa Campbell, pois era o que comía todos os días.

Marrón e ocre

TÍTULO: Marrón e ocre
AUTOR: Antoni Tàpies
CRONOLOXÍA: 1959
ESTILO: Informalismo
TÉCNICA: mixta sobre tea
LOCALIZACIÓN: Fundación March, Madrid

A comezos dos anos cuarenta, Tàpies copia obras de Picasso e Van Gogh utilizando empastes moi grosos para demostrar o seu desprecio pola arte académica. No ano 1953, concentra nas súas obras unha grande cantidade de materia que o artista rasca, imprime e manipula de diversas formas, dominando toda a superficie do lenzo, de gran formato. Tàpies coincide así con a grande corrente informalista europea daqueles anos na obra de Fautrier ou Dubuffet, que utilizan as mesmas premisas creadoras. Mezcla pintura con po de mármore, limaduras, aglutinantes para darlle un espesor e unha consistencia que por métodos normais sería impensable. Tàpies explora novos significados, trátase de "pasar dunha materia particularizada a unha materia xeralizada, cambiando a visión que a xente ten do mundo, pois a través da materia pódese acceder a outros dominios, os da sociedade, política e moral."

Composición nº 1

TÍTULO: Composición nº 1
AUTOR: Jackson Pollock
CRONOLOXÍA: 1948
ESTILO: Expresionismo abstracto
TÉCNICA: Óleo, esmalte, pintura de aluminio
LOCALIZACIÓN: National Gallery of Art, Washington

Neste cadro pódese apreciar como as liñas brancas e negras, a gran velocidade, se entrecruzan sobre un fondo de manchas de diferentes cores...

Os trazos son enérxicos, producto da violencia xestual utilizada polo artista. As formas, liñas, manchas son irrepetibles, a través de siluetas, grumos, gotas. A superficie aparece totalmente recuberta de cores sen ningunha relación entre eles de acordo coas leis do contraste.

En canto á composición, este cadro está formado por masas de diferente densidade. Por outra banda é unha composición libre que prescinde dos puntos de fuga e da perspectiva. Pollock primeiro pintaba e despois delimitaba o cadro (recortaba según como quedase o resultado). Pollock definía o seu estilo como all-over, por que enchía toda a superficie do soporte evitando así un único punto de atención e xerarquía.

A obra de Picasso, de Orozco, Siqueiros e Rivera influiron en Jackson Pollock na elección do gran formato e a intensa expresividade. No ano 1947, o artista xa concretara o seu estilo: abstracción libre, informal, baseada no goteo e as grandes manchas. Pollock foi o representante máis activo da Action Painting (pintura de acción ou xestual), conseguida coa técnica do Driping (goteo), facer gotear sobre o lenzo sen tensar no chan. Por isto foi coñecido como Jack the Dripper (Jack o Goteador).

Casa Saboya

NOME: Casa Saboya
ARQUITECTO: Le Corbusier (Charles-Edouard Jeanneret)
CRONOLOXÍA: 1929-1931
ESTILO: Movemento moderno (Racionalismo funcional)
LOCALIZACIÓN: Poissy, Francia

O edificio semella unha gran caixa sostida por unhos pilotes de ferro cilíndricos, retranqueados con respecto ao perímetro exterior. Os piares forman un itinerario en forma de U, por donde poderíase acceder ata a mesma porta da casa en coche. A casa completamente pintada de blanco, está no centro dun amplo xardín que rodea todo o edificio.

A planta baixa ten o espacio interior reducido a unha forma de U, donde se encontran o garaxe e a zona de servicio. Unha rampla comunica coa primeira planta de vivenda, donde están as habitacións e unha terraza-xardín. Por encima unha azotea para tomar o sol.

Os 5 principios fundamentais que Le Corbusier enunciou no 1926 para definir a nova arquitectura, están aplicados na Casa Saboya.

1. Planta libre.
2. Pilotes.
3. Libre formación da fachada.
4. Fiestra (continua).
5. Terrazas axardinadas.

Despois da II Guerra Mundial, Le Corbusier da un xiro á súa arquitectura e empeza a explorar e explotar as posibilidades do formigón armado. Concibía o edificio como un obxecto esculpido, como se pode apreciar na Igrexa Ronchamp, en Francia (1952).

Este mesmo concepto arquitectónico se pode apreciar na súa Unidade de habitación en Marsella (1947-1952), un colosal bloque de residencias sobre pilotes e rematado en terraza axardinada. Utilizaba Le Corbusier un cálculo de proporcións (o sistema Modulor), asegurando en todo momento a escala humana. Este modelo inauguraba unha nova expresividade, a arquitectura baseada no formigón.

Casa Kaufmann (Casa da Fervenza)

NOME: Casa Kaufmann (Casa da Fervenza)
AUTOR: Frank Lloyd Wright
CRONOLOXÍA: 1936-1939
ESTILO: Movemento moderno (Racionalismo organicista)
LOCALIZACIÓN: Bear Run, Pensilvania

A Casa Kaufmann, falling water tamén chamada ou Casa da Fervenza está asentada sen cimentos sobre as terrazas de rocha que flanquean o salto de auga. Para salvar este desnivel a casa está provista de tres terrazas, dispostas gradualmente. A planta baixa está directamente asentada sobre a rocha natural e se prolonga sobre unha impresionante terraza suspendida sobre a fervenza, dando a sensación de que o salto de auga xorde directamente do edificio.

O exterior integrado coa natureza invade o espacio e a propia construcción, a pedra das paredes semella as rochas do río.

A casa posúe grandes ventanais de aluminio e cristal que se abren ás terrazas prolongando o espacio interior na paisaxe.

No interior, a disposición  de cada andar é libre sen nengún condicionante que regule o propio espacio. A cheminea excavada na rocha é o punto neurálxico da casa.

Fonte

TITULO: A fonte
AUTOR: Marcel Duchamp
CRONOLOXÍA: 1917
ESTILO: Dadaísmo
LOCALIZACIÓN: Philadelphia Museum of Art

Cos seus ready-mades, Marcel Duchamp penetrou nunha arte baseada nas ideas, anticipando o que se chamaría arte conceptual. O ready-made, nome inventado polo propio Duchamp, é un obxecto de uso cotidiano que cunha mínima intervención por parte do artista e a conseguinte descontextualización o converten en obra de arte.

En 1913, realizou o seu primer ready-made, Roda de bicicleta, ensamblando unha roda de bicicleta a unha cadeira de cociña.

En 1917, Marcel Duchamp presentou como unha escultura, na exposición da Sociedade de Artistas Independentes de Nova York, un urinario volto do revés que levaba o título de Fonte e que estaba asinado como R. Mutt. O comité da exposición considerou o feito como un escándalo e rexeitou a escultura, pero pouco tempo despois converteuse nunha peza emblemática do dadá en Nova York e da arte do século XX.

Táboa nº 1

TÍTULO: Táboa nº 1
AUTOR: Piet Mondrian
CRONOLOXÍA: 1921
ESTILO: Neoplasticismo
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: Museo Ludwig, Colonia

Na metade da segunda década do século, hai movementos artisticos que propugnan por unha arte non figurariva, rexida por normas propias, e emancipada da escravitude dos obxectos. Mondrian chegou á abstracción por medio do cubismo e recibiu dúas influencias fundamentais na súa obra; por un lado a obra de Bart van der Leck no ámbito pictórico; a outra procede do místico Schoenmaekers. As tres cores principais son o amarelo, o azul e o vermello, non existen máis cores que esas, decía Schoenmaekers. A partires de estos presupostos, Mondrian elabora o seu programa, exposto nas páxinas da revista De Stilj, que concibe a obra de arte como un vehículo para expresar a forza e a armonía do universo por medio de recursos plásticos.

Mondrian con táboa nº 1, nos transmite a súa satisfacción pola que considera unha obra perfecta. É unha obra compositivamente simple e cada unha das tres cores primarias aparece unha soa vez, para non desvirtuar o núcleo central da súa estética: a arte como creación de relacións elementais.

A persistencia da memoria

TITULO: A persistencia da memoria
AUTOR: Salvador Dalí
CRONOLOXÍA: 1931
ESTILO: surrealismo
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: MOMA, New York

Atribuir ás imaxes unhas propiedades contradictorias con aquelas que teñen en realidade, é un dos recursos máis coñecidos do método paranoico-crítico de Dalí. Son famosas as súas representacións de obxectos blandos ou derretidos que se xeralizan a partir de esta obra. Aquí aparecen os famosos reloxos blandos, esta blandura a relaciona Dalí a case calquera obxecto sólido e indica a súa condición de espectro ou fantasma, vestixio do mundo do soño. No caso dos reloxos, sen embargo, a imaxe ten implicacións máis profundas, aludindo á relatividade da interacción espacio-tempo, é decir á chamada cuarta dimensión. O blando é para Dalí o dixerible, o sustancial, en contraposición ao duro e irreductible.

No cadro aparece a bahía de Port Lligat ao amencer. A paisaxe é simple, o mar ao fondo e unha pequena formación rochosa á dereita. Hai catro reloxos, un de bolsillo e tres blandos e deformados. Un deles colga en equilibrio da rama dunha árbore. Máis abaixo, no centro, outro acoplado a modo de montura sobre unha cara con longas pestanas inspirada nunha roca do cabo de Creus. O terceiro reloxo está a punto de deslizarse polo muro, sobre él hai unha mosca e sobre o reloxo de bolsillo, tamén situado no muro, hai un grupo de formigas, moi recurrentes en Dalí e nos surrealistas.

L.H.O.O.Q.

TÍTULO: L.H.O.O.Q.
AUTOR: Marcel Duchamp
CRONOLOXÍA: 1919
ESTILO: Dadaísmo  (ready-mades)
LOCALIZACIÓN: Centro Georges Pompidou, París

L.H.O.O.Q. é unha obra de Marcel Duchamp feita en 1919. É un raedy-mades; obxectos que son producidos en serie, destinados a un uso utilitario e alleos á arte. Normalmente estos ready-mades acaban converténdose en obras de arte polo mero feito de que o artista os elixe e lles cambia o nome, os firma ou simplemente os presenta nunha exposición artística.

O nome da obra, L.H.O.O.Q. é homófono en francés "Elle a chaud au cul", literalmente "Ela ten o cu quente", que podría traducirse como "Ela está excitada sexualmente". 

Pintura con tres manchas

TÍTULO: Pintura con tres manchas
AUTOR: Kandinsky
CRONOLOXÍA: 1911-1912
ESTILO: pintura sin obxecto
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: colección Thyssen

Os anos que van desde 1910 ao principio da Primeira Guerra Mundial son definitivos na conquista por Kandinsky do que será para sempre o seu propio territorio pictórico. A súa obra ten un sesgo claramente non figurativo, e estreita cada vez máis a súa amizade con Franz Marc e Arnold Schönberg, dúas pezas primordiais na xestación do Xinete Azul. Comeza a interesarse pola teosofía, dándolle referencias espirituais á súa labor artística. Os seus cadros prescinden xa da representación; apenas algún rasgo alude a figuras e a obxectos, pero non deixan de ser apenas unha referencia simbólica no tema do cadro. O tema en realidade do cadro será o conflicto das masas vibrantes de color e o seu obxectivo, facer sentir o espiritual nas cousas materiais e abstractas. 

O grito

TÍTULO: O grito
AUTOR: Edvard Munch
CRONOLOXÍA: 1893
ESTILO: precedente do expresionismo
TÉCNICA: Óleo e témpera
LOCALIZACIÓN: Nasjonalgalleriet, Oslo

Un ser humano, en primeiro plano, berra de angustia e semella que todo o mundo o pode percibir, excepto dúas persoas, que están no outro extremo da ponte, paseando de forma indiferente.

A expresividade da obra é indiscutible. A angustia vital do personaxe apréciase a través das curvas sinuosas que se poden apreciar en toda a obra. Por outra banda a ponte, coa súa barandilla en diagonal, xunto coas dúas personaxes que pasean ao fondo están tratadas de forma lineal.

Con respecto á cor, predominan os vermellos, azuis e negros tratados dunha forma irreal pero que acentúan o sufrimento e angustia do individuo. O ceo crepuscular impacta pola combinación de vermellos e laranxas.

En primeiro plano temos a un individuo que se leva as mans á cabeza e abre a boca para proferir un berro de angustia. A cara está deformada a través dos trazos utilizados, inspirados probablemente nunha momia peruana exposta no museo do home de París. O individuo permenece quieto fronte ás dúas personaxes que pasean indiferentes no outro extremo da ponte. A barandilla da ponte divide as dúas zonas. Ao fondo pode apreciarse un fiordo típico da paisaxe norueguesa, con dous barcos. 

As Meninas

TÍTULO: As Meninas
AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1957
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: Museo Picasso, Barcelona

As Meninas de Picasso son unha serie formada por 58 óleos: 44 reinterpretacións do cadro de Velázquez, 9 escenas con pombas, 3 paisaxes e 2 interpretacións libres.

Aquí resume todas as innovacións que irá realizando ao longo da súa carreira; formación académica, diferentes estilos do cubismo, o expresionismo e as distorsións do surrealismo.

Guernica

TÍTULO: Guernica

AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1937
ESTILO: Cubismo, surrealismo, expresionismo
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madrid

A pintura Guernica nos traslada a un mundo apocalíptico, herdeiro quizá das pinturas de Goya, a través dunha ausencia de cor. Básicamente Picasso, utiliza o branco e negro, cunha ampla variedade de grises e algún toque azulado. Isto relaciónase coas fotografías en branco e negro da época pero tamén non debemos olvidar todo o traballo de Picasso en litografía e augaforte destes anos.

Además da ausencia da cor, utilizou outros recursos expresivos para darlle todavía máis dramatismo á obra; a deformación dos corpos; rostros desdoblados, estirados, crecidos e a distinta luz utilizada iluminando todo aquelo que lle interesa. A preocupación maior foi a expresión da dor, evidenciada na nai co fillo morto no colo, un rostro desgarrado no que os propios ollos semellan unha bágoa que resbala, cunha boca moi aberta, os dentes saídos e unha língua moi afilada, representan a dor maternal; e no cabalo a expresión da dor visceral.

Picasso concibe unha pintura de batalla con tan só nove personaxes e algún elemento contextual. A composición estructúrase a través dunha pirámide de luz central, compensada con dous eixos verticais a ámbos lados. No vértice da pirámide está o quinqué da muller que asoma pola fiestra; unha luz artificial que ilumina o cabalo agonizante, cunha lanza cravada no costado; o guerreiro descomposto aos pés, e a figura feminina que avanza desde a esquerda. No fondo en semipenumbra, un paxaro, ferido, pode ser unha pomba. No lado esquerdo, o touro e a maternidade e no lado dereito a muller atrapada no incendio. De fondo algunha edificación, o chan con baldosas, unha mesa. O espacio é angustioso, moi teatral con grandes personaxes respecto ás edificacións. 

Os tres músicos

TÍTULO: os tres músicos
AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1921
ESTILO: cubismo sintético
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: MOMA, New York

Picasso continuará a busqueda da linguaxe cubista en solitario tras a movilización de Braque na Primeira Guerra Mundial. Os papiers collés serán unha liberación; a dependencia do motivo será menor, o proceso pictórico invirte os seus términos. Así entre 1914 e 1921 os cadros exhibirán unha rica paleta, a través da combinación de formas, de cromatismo e e texturas varias pode chegarse á figuración. Esto se chamará cubismo sintético en contraposición do cubismo analítico que construía o orden pictórico a partir de datos do motivo pintado.

Plena incorporación da cor neste cadro e un certo sentido decorativo que aprendeu con Diaghilev nos ballets rusos.

Pablo vestido de arlequín

TÍTULO: Pablo vestido de arlequín
AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1924
ESTILO: etapa clásica
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: Musée Picasso, París

Pablo, fillo maior do pintor, naceu do seu matrimonio coa bailarina Olga Koklova, tiña entón tres ano. Picasso volve ao tema do arlequín, e en esta ocasión trae de novo a primeiro plano o debuxo exacto de Ingres. As proporcións e a forma de insertar a figura no espacio nos recordan ao Pífano de Manet e aos bufóns de Felipe IV de Velázquez.

Tres mulleres nunha fonte

TÍTULO: Tres mulleres nunha fonte
AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1921
ESTILO: etapa neoclásica
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: MOMA, New York

Despois da Primeira Guerra Mundial, París tomará un respiro na carreira de novidades das dúas primeiras décadas do século. Imponse un certo retorno aos valores tradicionais, unha volta á orde na que Picasso se fará eco. Entre 1917 e 1923, alternando con cadros cubistas, practica certo clasicismo recuperando o interés pola forma escultórica. Nesta obra Picasso utiliza a monumentalidade das figuras como na época azul, reforzando a acento escultórico. A referencia clasicista é evidente; estructura piramidal, túnicas plisadas evocando as columnas dóricas estriadas dun templo grego. 

A moza da mandolina

TÍTULO: A moza da madolina
AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1910
ESTILO: Cubismo analítico
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: MOMA, New York

A etapa de formación na linguaxe cubista se pode considerar unha historia privada entre Picasso e Braque. Amigos deles como Apollinaire, André Salmon, Max Jacob e D.H. Kahnweiler (cuio apoio como marchante será fundamental) tiveron acceso a ela. Os cadros de Picasso ata 1909 seguen unha clara preocupación pola forma. Nos dous anos seguintes a preocupación xa será integrar nunha soa trama de planos os volúmenes e o espacio. Picasso nesta etapa renuncia aos contrastes de cor e teñen ese aire característico de grisalla.

O tema entra de cheo no repertorio cubista pero a nova linguaxe todavía non é clara. A desintegración na parte inferior todavía é ilusionista.

As señoritas de Avignon

TÍTULO: As señoritas de Avignon
AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1907
ESTILO: protocubismo
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: The Museum of Modern Art, Nueva York

Picasso a partir do 1906 empeza a interesarse pola arte ibérica, grega arcaica, africana e do antigo exipto propiciando o estudio na xeometrización das formas. Tamén lle influen os fauvistas e a pintura de Cezanne.

Considerado por algúns como o manifesto do cubismo existen discrepancias sobre a situación do burdel onde se atopaban as señoritas, pois algunha fonte o sitúan nun burdel barcelonés situado na rúa Avinyó. O que é indudable e que Picasso con esta obra marca un punto de inflexión na arte do século XX. 

Rompe coa norma de que unha imaxe é unicamente representable desde un único punto de vista, e tamén cambia a forma tradicional de tratar o espido feminino.

Son cinco mulleres sobre un fondo sin profundidade, onde aparece unha cortina xerando un espacio indeterminado facendo ver ás figuras como si estiveran dispostas nun escaparate. A desfragmentación xeométrica da cortina evoca a influencia de Cezanne. As mulleres caracterizadas como figuras terribles, incluso demoníacas responden ao estudio de Picasso da arte ibérica con orellas longas, ollos amendoados e dúas delas amosando o rostro de fronte e o nariz de perfil. A que está agachada, responde a influencia da arte africana, posue un rostro deforme con ollos fixos e asimétricos e o nariz curvo. O sorprendente desta personaxe e que se amosa desde dous puntos de vista simultáneos, de costas e de fronte. Non existe relación entre as mulleres e o espectador.

A vida

TÍTULO: A vida
AUTOR: Pablo Picasso
CRONOLOXÍA: 1903
ESTILO: época azul 1901-1904
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: The Cleveland Museum of Art

Entre 1900 e 1906, coincidindo coa escena artística francesa, Picasso inicia a primeira fase persoal da súa carreira. O peso da Barcelona modernista todavía faise notar nos seus cadros decadentes e simbolistas, moi do gusto daquela época. As figuras son monumentais, sobre fondos monocromos nos que predomina o azul e o rosa, que dan nome a estas dúas etapas. A fronteira entre as dúas non é fácil, aínda que na primeira utiliza os temas compasivos e a desolación: mendigos, maternidades a través da miseria, vellos decrépitos e tristeza interior nos que se advirte a influencia de Nonell e o Greco.

A vida, é unha alegoría de gran formato e é o cadro máis ambicioso de Picasso ata o momento. É un grupo simbólico de gran significado, trátase dunha homenaxe ao seu amigo Carles Casagemas, semidesnudo, que se suicidara por amor en París no ano anterior.

A raia verde

TÍTULO: A raia verde (Madame Matisse)
AUTOR: Henri Matisse
CRONOLOXÍA: 1905
ESTILO: Fauvismo
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: Statens Museums for Kunst, Copenhague

Dentro de esta obra de Matisse a cor o é todo, o cromatismo utilizado nos transmite sensacións, dándolle vida e luz propia mediante a sabia utilización dos contrastes. Utiliza o vermello e cores alaranxadas enfrontadas ao verde, o seu complementario, que ocupa a zona central do lenzo e do rostro e tamén o fondo da parte dereita. Utiliza as cores de forma arbitraria, ao modo dos fauves. As cores están plasmadas de forma plana nos fondos, na cara utiliza unha pincelada solta pero supostamente seguindo un orde ou ritmo.

Este retrato é a dona de Matisse, a raia verde, de medio busto e co rostro ladeado. A obra nos transmite serenidade e tranquilidade a través da simplicidade. A utilización da raia verde no rostro, tampouco está utilizada de modo arbitrario, Matisse nos mostra a separación entre a zona iluminada e sombreada, para esto utiliza a cor, de xeito que o lado frío simula a sombra e o lado de cores cálidas simula a iluminada. No fondo está a ultilizar unha gama de cores pouco convencional.

Matisse pretendía con este cadro, pintar o rostro da súa dona tal e como o vía él.

Visión despois do sermón

TÍTULO: Visión despois do sermón
AUTOR: Gaugin
CRONOLOXÍA: 1888
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: National Gallery of Scotland, Edimburgo

Gaugin introduce con este cadro a coexistencia dun plano real con outro imaxinario e os une con recursos plásticos; as mulleres bretonas axeonlladas coas súas cofias e os seus perfiles crean un ritmo decorativo continuo, a árbore en diagonal divide en dúas partes o cadro e o fondo roxo, aislando a zona onde están a loitar Jacob co ánxel.

O cadro foi rexeitado cando Gaugin intentou donalo á igrexa de Nizon, perto de Pont-Aven. Gaugin explícalle ao seu amigo Van Gogh este insólito cadro, "Creo haber conseguido en las figuras una gran sencillez rústica y supersticiosa. El conjunto es muy severo. La vaca debajo del árbol es minúscula en relación con la realidad y está encabritada. Para mí, en este cuadro el paisaje y la lucha existen sólo en la fantasía de la gente que reza después del sermón, razón por la cual hay un contraste entre las personas de verdad y la lucha en el paisaje imaginario y desproporcionado".

O tema do sermón e a loita de Jacob co ánxel, encóntrase nos temas preferidos de Gaugin e dos artistas da época; xa Delacroix tratou o tema nun fresco. Gaugin ao igual que Van Gogh, inspírase nas estampas xaponesas, tanto na loita como no fondo coloreado en roxo.

Esta obra entusiasmou ao crítico de arte Albert Aurier, considerando a Gaugin como o fundador do simbolismo pictórico, en cambio defraudou a Pisarro por copiar aos xaponeses e aos bizantinos.

Habitación en Arles

TÍTULO: Habitación en Arles
AUTOR: Van Gogh
CRONOLOXÍA: 1888
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: Museum Van Gogh, Amsterdam

Vincent Van Gogh realizou diferentes versións deste cadro, representación da súa habitación na Casa Amarela en Arles. O cadro nos introduce nunha dimensión íntima e privada do artista. Van Gogh con este cadro fixo un uso subxectivo das cores, cun significado simbólico. Utilizou o proceso de síntese das formas recurrindo para tal efecto ás estampas xaponesas. En palabras súas ao seu irmán Theo..."desde el momento en el que la simplificación da a los objetos un tono más marcado, el resultado es una impresión de reposo (...)."

Vincent escolleu tonos tenues e o acorde de ocre e azul ten sen dúbida un efecto relaxante. O espacio aberto, que nos acolle, invítanos ao silencio. Todos os obxectos se dirixen hacia o interior e a ventá do fondo e as dúas portas nos trasladan ao exterior. A cor está aplicada dunha maneira lisa sen pincelada grosa e espesa nin enérxica tan típica do autor. Sen dúbida Van Gogh buscaba con este cadro transmitirnos a sensación de paz e remanso que poucas veces conseguiu en vida.

Natureza morta con tarteira

TÍTULO: Natureza morta con tarteira
AUTOR: Cezanne
CRONOLOXÍA: 1879-1882
TÉCNICA: Óleo
LOCALIZACIÓN: Colección Sr e Sra Rene Lecomte, París

Con este cadro comeza a serie de grandes naturezas mortas do último período. Considérase unha volta á tradición con respecto ás líneas e a gran profundidade da sombra. Formalmente o emparexamento dos obxectos é sobrio e está nunha posición centrada. A cor, a través de manchas, é suave e rica. No camiño da luz á sombra, que incide de forma diferente en cada obxecto, a cor desenvolve a súa escala de valores. Cezanne recréase na textura dos obxectos para conseguir distintos grados da materia; opacos, transparencias, atmósferas, o debuxo no adorno da parede empapelada.

Cezanne para definir as formas, debuxou líneas oscuras arredor dos obxectos con máis definición que noutros cadros. A orixinalidade do debuxo estriba nos vidrios e nas cores e contornos das froitas.